EduFootprint PLUS - Prenošenje EduFootprint Modela u javne objekte na području MED zemalja
EduFootprint PLUS - Prenošenje EduFootprint Modela u javne objektena području MED zemalja
EduFootprint Plus će unaprijediti kapacitet javne vlasti, na lokalnom i državnom nivou, kako bi se izračunao ekološki otisak izazvan aktivnostima unutar javnih ustanova.
Prenošenje znanja između prenositelj i primatelja:
Prenositelj znanja će kroz sistem e-podrške obučiti primatelje znanja da koriste EduFootprint kalkulator i aplikaciju,
Primatelj znanja će identificirati najznačajnije izvore uticaja javnih objekata i planirati učinkovitu raspodjelu resursa i vremena, u cilju smanjenja štetnih uticaja na okoliš i ljude.
Partneri u projektu:
- Vodeći partner:
Institute for Innovation and Development of University of Ljubljana IRI UL – Institute for Innovation and Development of University of Ljubljana - University of Ljubljana (uni-lj.si)
- Ostali partneri:
Ambiente Italia www.ambienteitalia.it
Local Energy Agency of Gorenjska www.leag.si
CONSORTIUM OLTREPÓ MANTOVANO
Regional Energy Agency North Regional Energy Agency North - Fedarene
Regional Education and Information Centre for sustainable development in South East Europe www.reic.org.ba
Vrijednost projekta : €498.206,50
Trajanje projekta : 16 mjeseci
www.edufootprint.interreg-med.eu
E-mail: info@building-footprint.eu
Projekat je sufinansiran od strane European Regional Development Fund.
ALL YOUNG PEOPLE WANT THE SAME: A SUSTAINABLE SOCIETY AND CLEAN ENERGY
The 16th International Summer School “NATIONAL ENERGY AND CLIMATE PLANS 2021-2030” will be held in one sustainable complex in the central part of Bosnia and Herzegovina named Čardaci. The class module of the School is entirely dedicated to key dimensions of the National Energy and Climate Plans (NECPs) Energy Union. The main objective of the Summer School is to train young professionals in interdisciplinary approaches to energy and climate change in their scientific work and research. This 16th edition of the Summer School is gathering 22 young professionals from CEI countries (Albania, Bosnia and Herzegovina, Croatia, Italy, Moldova, Montenegro, North Macedonia, Serbia and Slovenia), Kosovo and Spain. Young professionals will improve their knowledge of energy and climate planning through various in-class and online lectures, group assignment, teamwork, site visits, outdoor and social activities.
The Summer School is organized by Regional Education and Information Centre for sustainable development in South East Europe – REIC in collaboration with the Central European Initiative (CEI), German Development Cooperation – GIZ Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit and UNESCO Regional Bureau for Science and Culture in Europe (Antenna in Sarajevo). The Summer School is a project that has been implementing since 2005. So far, the School has been attended by about 400 young people who are educated and professionally active in the field of sustainable development, environmental protection and climate change.
APPLY NOW: 16TH INTERNATIONAL SUMMER SCHOOL 2021
We are pleased to announce that we are now accepting applications for the Summer School 2021. Please read the following information carefully.
----------
The 16th International Summer School “NATIONAL ENERGY AND CLIMATE PLANS 2021-2030” is organized by Regional Education and Information Centre for sustainable development in South East Europe - REIC in collaboration with the Central European Initiative (CEI), German Development Cooperation – GIZ Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit and UNESCO Regional Bureau for Science and Culture in Europe (Antenna in Sarajevo).
The in-class module of the School is planned to be held in the Ethno village Čardaci (Bosnia and Herzegovina). The initial edition of the Summer School should have been organized in period of August 20-29, 2020 but due to expansion of the pandemic COVID-19 the School is rescheduled for August 19-28, 2021. So where we stood last year, we will continue now.
Summary: The main objective of the Summer School is to train young professionals in interdisciplinary approaches to energy and climate change in their scientific work and research, from fundamental research to applied science. The 10-day School is consisting of a series of lectures and workshops as well as case studies with participatory approach. The Summer School is thematically dedicated to key dimensions of the National Energy and Climate Plans (NECPs) Energy Union has been working for the upcoming period, 2021-2030:
- Energy security,
- Internal energy market,
- Energy efficiency,
- Decarbonisation, and
- Research, innovation and competitiveness.
No participation fees.
Countries: Albania, Bosnia and Herzegovina, Croatia, Hungary, Kosovo*, Italy, Moldova, Montenegro, North Macedonia, Serbia, Slovenia.
Target group:
- Young policy-makers and civil servants from governmental institutions, embassies and international organizations,
- Officers working in authorities administration (national/ regional/ local) in SEE Europe,
- Final year Bachler, Master and PhD students in the relevant field,
- Representatives of NGOs,
- Mid-career professionals from energy companies.
Full fellowship includes costs of full board accommodation (shared rooms in the Ethno village Čardaci), lectures, learning material and study visit. Participants will cover only cost of their transport to/from the venue.
Application: Fill out the application form on https://forms.gle/PZ6yvT1jaHFV9LLs5 (answer the required questions, attach your CV and supporting documents (Letter of motivation, obtained certificates etc.). Supporting documents are recommended but not obligatory.
Number of participants is limited.
Language: English
Important dates:
Deadline for applications: June 30, 2021
Students will be announced on about the results: Mid-July, 2021
Summer School activities: August 19-28, 2021
If you have any enquiry, please let us know by email at: info@reic.org.ba.
We look forward to your participation in the 16th International Summer School “NATIONAL ENERGY AND CLIMATE PLANS 2021-2030”.
Zašto energetska tranzicija ne ide u Bosni i Hercegovini?
Potpisivanjem deklaracije o Zelenom programu za Zapadni Balkan, 10. novembra 2020. u Sofiji, zemlje regiona obavezale su se da će sprovoditi mjere u oblasti ublažavanja klimatskih promjena, energetske tranzicije, održive mobilnosti i cirkularne ekonomije kao i zaštiti biodiverziteta, održive poljoprivrede i proizvodnje hrane. Zemlje regiona obavezale su se na niz konkretnih akcija, uključujući uvođenje takse na emisije ugljen dioksida i tržišnih modela za podsticanje obnovljivih izvora energije, kao i postupno ukidanje subvencija za ugalj.
Zeleni program je predviđen Evropskim zelenim planom, koji je skup mjera da EU bude klimatski neutralna do 2050. Nedavno su predstavljene i Smjernice za provođenje Zelenog programa, koje donose prijedlog aktivnosti i mjera koje bi EU i zemlje Zapadnog Balkana trebalo da zajednički usvoje. Osnovne mjere su:
- Usklađivanje sa klimatskim zakonom EU nakon njegovog usvajanja čiji je cilj da EU bude klimatski neutralna do 2050. godine,
- Definisanje energetskih i klimatskih ciljeva do 2030. u skladu sa pravnim okvirom Energetske zajednice i pravnom tekovinom EU, kao i razvoj i primjena Nacionalnih energetskih i klimatskih planova sa jasnim mjerama za smanjenje emisija stakleničkih gasova;
- Nastavak usklađivanja sa Sistemom za trgovanje emisijama EU (EU ETS), kao i uvođenje drugih modela za oporezivanje emisija, kako bi se promovisala dekarbonizacija u regionu;
- Analiza i revidiranje svih propisa koji podržavaju progresivnu dekarbonizaciju energetskog sektora i njihova potpuna primjena, prije svega kroz Energetsku zajednicu;
- Saradnja u pripremi procjene socio-ekonomskog uticaja dekarbonizacije na svaku zemlju i na nivou regiona u cilju pravedne tranzicije;
- Davanje prioriteta energetskoj efikasnosti i njeno poboljšanje u svim sektorima;
- Povećanje udjela obnovljivih izvora energije i obezbjeđivanje neophodnih uslova za investiranje, u skladu sa pravnim tekovinama EU i Energetske zajednice;
- Smanjiti i postepeno ukinuti subvencije za ugalj, strogo poštujuću pravila državne pomoći;
- Aktivno učestvovati u inicijativi Regioni uglja u tranziciji za Zapadni Balkan.
Kako bi postigla ciljeve koji su sadržani u Zelenom programu za Zapadni Balkan, Bosna i Hercegovina mora da promijeni pristup strateškom planiranju pogotovo u oblastima koje se odnose na dekarbonizaciju tj. postepeno smanjenje korištenja fosilnih goriva sa ciljem postizanja klimatske neutralnosti do 2050. godine. Svima koji su vodili izradu (ili bili uključeni) nekog strateškog dokumenta jasno je koliko je to veliki izazov za Bosnu i Hercegovinu. Sadašnji ciljevi smanjenja emisija stakleničkih gasova, pogotovo do 2030. godine su znatno ispod onih koji se očekuju u skladu sa opredjeljenjem koje je iskazano potpisivanjem Zelenog programa.
Istraživački rad Zašto energetska tranzicija ne ide u Bosni i Hercegovini je urađen uz pomoć Fondacije Heinrich Böll. Autori rada su Prof. dr. Azrudin Husika, Mr. Sc. Benjamin Čekić i Vedad Suljić.
POSITION PAPER “ENERGY AND CLIMATE PLANNING ALBANIA 2030”
Albania is a country in Southeastern Europe, bordered by Montenegro to the northwest, Kosovo to the northeast, North Macedonia to the east, and Greece to the south and southeast. The western side of the country is a coastline to the Adriatic Sea, and the southern side has a coastline onto the Ionian Sea. In terms of electricity generation, around 99% of the electricity is generated from hydropower with still less than 1% of primary energy supply from solar power plants. With the ongoing climate change, energy security could become a critical concern in Albania.
Albania like the rest of the Western Balkan has continued to encourage foreign capital to enter the energy sector. In 2018, the net inflows of foreign direct investment amounted to 8% of the national GDP (International Monetary Fund, 2018).
A considerable interest that has made that electricity produced by private sector reached 43% of net domestic production in 2019. Notwithstanding which the country remains a net importer on average for around one-third of its needs. Notably, in 2019, drought-triggered electricity imports cost by € 209 million and put the power utility KESH and distribution operator into severe financial difficulty. The development the energy sector has been a vital priority of any government, and a fundamental part of the economic development plans from the decades, which has been materialized, in government facilities and subsidies to support investments, accompanied with the creation of high quality technical and experienced workforce. The all have been materialized, in one of the long proven track records of successful foreign investment from countries in Europe's with the oldest tradition in the energy industry.
The country is predominantly mountainous, with eight major rivers crossing a basin with over 57% of its current administrative extension, with an average height by 700 m above sea level and a perennial flow by 1.245 m3/s, for a combined water supply by 40 billion cubic meters yearly. Then, by first, the traditional sources developed in Albanian have been based on its hydroelectric potential.
Download: Position paper
______________________________________
Shqipëria është një vend në Evropën Juglindore, i cili kufizohet në veriperëndim me Malin e Zi, në verilindje me Kosovën, në lindje me Maqedoninë Veriore dhe në jug dhe juglindje me Greqinë. Rreth 60% e kërkesës për energji në Shqipëri plotësohet përmes lëndëve djegëse fosile. Për sa i përket gjenerimit të energjisë elektrike, rreth 99% e energjisë elektrike gjenerohet nga hidrocentralet. Me ndryshimin e vazhdueshëm të klimës, sigurimi i energjisë mund të bëhet shqetësim kritik për Shqipërinë.
Ashtu si pjesa tjetër e Ballkanit Perëndimor, Shqipëria ka vazhduar të inkurajojë kapitalin e huaj të hyjë në sektorin e energjisë. Në vitin 2018, hyrjet neto të investimeve të huaja direkte arritën në 8% të PBB-s kombëtare (FMN, 2018).
Një interes i konsiderueshëm që ka bërë që energjia elektrike e prodhuar nga sektori privat arriti në 43% të prodhimit të brendshëm neto në vitin 2019. Pavarësisht, vendi mbetet një importues neto mesatarisht për rreth një të tretën e nevojave të tij. Veçanërisht, në vitin 2019, importet e energjisë elektrike të shkaktuara nga thatësira kushtuan 209 milion euro dhe e vendosën në vështirësi të mëdha financiare kompanitë prodhuese KESH dhe operatorin e shpërndarjes (OSHEE). Nëpër dekada, zhvillimi sektori i energjisë ka qenë përparësi madhore e çdo qeverie dhe pjesë themelore e planeve të zhvillimit ekonomik, e cila është materializuar përmes lehtësirave dhe subvencioneve të qeverisë për të mbështetur investimet, e cila ka sjelle ne krijimin e kapaciteteve teknike dhe fuqisë punëtore te kualifikuar. Të gjitha janë materializuar, në një nga rekordet e dëshmuara prej kohësh të investimeve të huaja të suksesshme nga vendet e Evropës me traditën më të vjetër në industrinë e energjisë.
Relievi gjeografik i vendit është i mbizotëruar nga malet, me tetë lumenj kryesorë që kalojnë neper një pellg ujëmbledhës me shtrirje përmbi 57% të shtrirjes së tij të tanishme administrative, me një lartësi mesatare me 700 m mbi nivelin e detit dhe një rrjedhë shumëvjeçare me 1.245 m3/s, për një furnizim të kombinuar me 40 miliardë metra kub në vit. Për këtë dhe burimet tradicionale të energjisë se zhvilluara në Shqipëri bazohen në potencialin e saj hidroelektrik.
Download: Letër pozicionimi
PRIMJENA EKO TESTA U STANICAMA ZA TEHNIČKI PREGLED MOTORNIH VOZILA U KANTONU SARAJEVO
U sklopu projekta „Misli o prirodi!“, koji implementira Centar za promociju civilnog društva (CPCD), a finansijski podržava Švedska, Regionalni centar za obrazovanje i informisanje iz održivog razvoja za Jugoistočnu Evropu (REIC) je bio angažovan na temu “Unapređenje provođenja tehničkih pregleda motornih vozila na području Kantona Sarajevo”.
U cilju smanjenja uticaja štetnih gasova i čestica na okolinu, prema novom pravilniku od 1. januara 2017. godine u svim stanicama za tehnički pregled vozila u Federaciji Bosne i Hercegovine, u sklopu obavljanja redovnog tehničkog pregleda, vrši se i ispitivanje sadržaja izduvnih gasova motornih vozila – tzv. EKO test. Prelazni period je trajao tri godine, a od 1. januara 2020. godine, svako vozilo mora zadovoljiti zahtjeve o kvaliteti izduvnih gasova i navedeni test postaje eliminatoran. Značajan broj vozila u Bosni i Hercegovini ne zadovoljava norme EKO testa, ponajviše zbog nekorištenja katalizatora. Posljedice uklanjanja katalizatora su veće emisije zagađujućih materija u zrak i posljedično zagađivanje zraka, te veća potrošnja goriva što na indirektan način dodatno utiče na prvu stavku. Osnovni cilj projekta bio je analizirati dosljednost i način ispitivanja izduvnih gasova motornih vozila u stanicama za tehnički pregled Kantona Sarajevo. Kroz projekat je izrađen dokument “Primjena EKO testa u stanicama za tehnički pregled motornih vozila u Kantonu Sarajevo” koji možete preuzeti u nastavku ovog članka.
Nadamo se da će vam dokument biti od koristi, i da ćemo se svi zajedno još više uključiti u borbu za čišći zrak i zdraviji okoliš.
-----------------------------------------
Link za preuzimanje: Primjena EKO testa u stanicama za tehnički pregled motornih vozila u Kantonu Sarajevo.
ONLINE RADIONICI „PRIMJENA EKO TESTA U STANICAMA TEHNIČKIH PREGLEDA MOTORNIH VOZILA U KANTONU SARAJEVO“
Kanton Sarajevo ima najviše registrovanih automobila po glavi stanovnika u Bosni i Hercegovini – ukupno 157.812 registrovanih vozila u 2019. godini, odnosno 370 automobila na 1.000 stanovnika. Bilježi se konstantno povećanje broja automobila na cestama, pa tako ovaj Kanton danas ima 31.884 vozila više nego 2013. godine, što je rast od 20%. Sektor saobraćaja u Kantonu Sarajevo je odgovoran za preko 30% emisija , 60% emisija i 10% emisija PM čestica. Veliki problem predstavlja prosječna starost vozila u Kantonu Sarajevo koja iznosi preko 13 godina i nemali broj automobila koji ne koriste katalizatore.
U cilju smanjenja uticaja štetnih gasova i čestica na okolinu, prema novom pravilniku od 1. januara 2017. godine u svim stanicama za tehnički pregled vozila u Federaciji Bosne i Hercegovine, u sklopu obavljanja redovnog tehničkog pregleda, vrši se i ispitivanje sadržaja izduvnih gasova motornih vozila – tzv. EKO test. Prelazni period je trajao tri godine, a od 1. janaura 2020. godine, svako vozilo mora zadovoljiti zahtjeve o kvaliteti izduvnih gasova i navedeni test postaje eliminatoran. Online radionica ima za cilj da predstavi nalaze do kojih je došao projektni tim Regionalnog centra za obrazovanje i informisanje iz održivog razvoja za Jugoistočnu Evropu (REIC), a odnosi se na analizu rada stanica za tehnički pregled motornih vozila nakon početka primjene novog pravilnika, te ostale prepreke koje stoje na putu čišćeg zraka u Kantonu Sarajevo, a direktno su povezane sa ovim sektorom.
Čast nam je da Vas pozovemo i računamo na Vaše učešće na online radionici „Primjena EKO testa u stanicama tehničkih pregleda motornih vozila u Kantonu Sarajevo“ koja će se održati u petak 27.11.2020. godine u 12:00 sati putem Zoom platforme.
Online radionica će biti podijeljena na dva dijela:
12:00 – 12:15 Uvodni dio – Centar za promociju civilnog društva
12:15 – 13:30 Primjena EKO testa u stanicama tehničkih pregleda motornih vozila u Kantonu Sarajevo - REIC
13:30-13:45 Pitanja i zaključak
Učešće na radionici je besplatno. Link za pristup radionici dobit ćete na mail poslije registracije. Link za registraciju: https://zoom.us/.../tJIkc-iqqzktGder9RR2EtOZxF07_fbVVB6W
Online Conference: Energy Transition Advocacy Programme in Albania
The Online Conference “Energy transition advocacy programme in Albania” was held in the online environment on November 13, 2020. The event was organised within the framework of the same name project which aims to facilitate the dialogue among stakeholders on the energy transition in Albania. It was conducted in two sessions:
- Presentation of the Position Paper “Energy and Climate Planning Albania 2030”
Some parts of the Position Paper were presented by Besim Islami, Bledar Aliaj and Sonja Risteska at the very beginning of the Online Conference. The first panel started after this presentation. Panelists were Sonja Risteska (AGORA), Bledar Aliaj (AEE) and Azrudin Husika (REIC). Sonja Risteska explained the unpredictable difficulties in the energy transition in Germany and how Germans have overcome them. She also explained that the regional cooperation is very important for the energy transition. Bledar Aliaj explained difficulties in implementation of energy transition of Albania that are not addressed in the strategic documents of Albania. Azrudin Husika deeply explained similarities and diversity between of energy transition in Albania and Bosnia and Herzegovina. Since REIC has done some surveys on stakeholders in energy transition in Bosnia and Herzegovina, Husika commented situation in Albania.
- Forum with experts on energy transition topics
Panelists in the second part of the Conference were:
Rodion Gjoka - The main issued discussed was the current challenges and opportunities on transport sector in Albania. The transport sector accounts the highest final energy consumption in Albania around 40% of the total whereas it is referred as one of the sectors with emits more in comparison with other sectors. The panelist, shared with the participants, the stat of art in transport sector as electrical cars or other green technologies already imported in Albania and challenges towards EU directives requirements. In addition, during the meeting was discussed on the level of pollution is several cities in Albania because of public transport.
Lira Hakani - presented a interested case study on energy poverty developed by her organization. She shared the current condition some houses in Albania by identifying the energy gap and their level of incomes. According the findings there is not a balance on energy consumption and incomes of the households. The energy price associated with lack of thermal insulation and inefficient makes non affordable the energy for the people.
Lorenc Gordani – presented the liberalization market, how the energy prices will be influenced by liberation market and what the barriers and challenges on the regional energy market. Many questions from the audience were address to Mr. Gordani, on the Feed in tariffs and renewable energy incentives that might boost the renewable energy potentials in Albania.
Atlas: Energetska tranzicija u Bosni i Hercegovini
Razvoj energetike u Bosni i Hercegovini se nalazi na raskrsnici kada je bitno odlučiti kako ga usmjeriti. Odluka o tome da li ulagati u postojeći sistem i njegovo osavremenjivanje, a koji je baziran dominantno na fosilnim gorivima, je jedna od opcija koju zagovara jedan dio stručnjaka. Druga opcija jeste postepeno napuštanje postojećih izvora energije i značajnije ulaganje u obnovljive izvore energije, tj. krenuti u energetsku tranziciju koja bi dugoročno rezultirala klimatskom neutralnošću BH ekonomije. Iako je značajno veći broj ljudi koji se zalažu za energetsku tranziciju ona se dešava relativno sporo u Bosni i Hercegovini. Treća opcija je prelazak na obnovljive izvore energije u periodu od 10-ak godina. Ova opcija se naziva „just transition“ i sve više se zagovara u EU u kontekstu hitnog ublažavanja klimatskih promjena.
Obnovljivi izvori energije u Bosni i Hercegovini postaju sve zastupljeniji u ukupnoj proizvodnji električne i toplinske energije, prateći globalni trend kojim se pokušavaju neutralisati negativne posljedice postojećeg energetskog miksa na klimu i okolinu. Iako razvoj u ovoj oblasti ne prati dinamiku visoko razvijenih zemalja, određeni koraci su napravljeni i svake godine se realizuju novi projekti. Vrlo je važno da država u svojim strateškim dokumentima i planovima prepozna značaj obnovljivih izvora i skrene sa kursa koji je do sada forsirao korištenje fosilnih goriva. Sa druge strane, građanima se otvaraju šanse da svojim primjerom pokrenu tranziciju i promjenu svijesti koja će u budućnosti doprinijeti kvalitetnijem zraku, čistoj okolini i generisanju kvalitetnih radnih mjesta.
Bosna i Hercegovina posjeduje veliki potencijal za korištenje obnovljivih izvora energije. Južni dio države obiluje područjima sa velikim brojem Sunčanih sati godišnje, dok središnji planinski region ima izuzetan prirodni vjetropotencijal. Kada se posmatra proizvodnja električne energije iz obnovljivih izvora energije, ona se kreće prosječno iznad 35% godišnje. Ovaj podatak zvuči ohrabrujuće, međutim ogroman dio ove energije je proizveden u velikim hidroelektranama koje su izgrađene u periodu nakon Drugog svjetskog rata. Ukoliko iz jednačine izuzmemo velike hidroelektrane, procenat električne energije proizvedene iz obnovljvih izvora energije iznosi tek 6%. Biomasa i bioplin u proizvodnji električne energije trenutno imaju gotovo zanemariv udio, dok u proizvodnji toplotne energije u sistemima daljinskih grijanja u Bosni i Hercegovini iznosi 7%. Razlozi spore izgradnje i integracije postrojenja koja koriste obnovljive izvore energije su najvećim dijelom vezana za neadekvatnu zakonsku regulativu, nedovoljnu edukaciju stanovništva, te manjka opredijeljenosti javnih energetskih preduzeća da preuzmu ulogu lidera i pokrenu energetsku tranziciju. Također postoji i nedostatak želje da se krene u značajne promjene jer je liderima lakše pratiti „bussines as usual “ modele poslovanja. Međutim, postoji nekoliko dobrih primjera gdje se obnovljivi izvori energije u značajnoj mjeri koriste i potpomažu razvoj lokalne zajednice. Povoljne cijene i veća dostupnost navedenih tehnologija, obećavaju da će u budućnosti uz neophodnu povoljnu legislativu, naša država odlučnije krenuti ka iskorištavanju prirodnih resursa kojima značajno obiluje.
Link za preuzimanje: Atlas energetske tranzicije u Bosni i Hercegovini
Novembarski info dani građanske energije u vašem gradu
- Sarajevo: 16.11. (ponedjeljak) – Trgovački centar „SCC“,
- Tešanj: 23.11. (ponedjeljak) – Trg Alije Izetbegovića,
- Teslić: 24.11. (utorak) – Gradski trg,
Pridružite nam se jer vas očekujemo.