administrator

Žene u bh. energetici

Žena i energija su dva termina ženskog roda. Simboliziraju toplinu i svjetlost koja je neophodna u svakodnevnom životu. Oba termina su asocijacija za snagu, istrajnost, opredijeljenost i napredak. Društvo i ekonomija ne bi opstali bez njih jer je sve uzajamno povezano. Žene su primarni potrošači energije u domaćinstvima i zajednicama, ali
i sve bitnija karika u (privatnim i javnim) organizacijama čija je glavna djelatnost proizvodnja, distribucija i snabdijevanje energijom. Svakim danom se sve više priča o ženama i njihovom pozitivnom uticaju na razvoj energetike u smislu održivosti. Nova predsjednica Evropske komisije Ursula von der Leyen i njemačka kancelarka Angela Merkel svijetao su primjer žena u politici koje zagovaraju dekarbonizaciju država i upotrebu održivih i čistih izvora energije.

Analiza rodne jednakosti u tranziciji prema obnovljivim izvorima energije je izuzetno važna. Veće učešće žena u energetici znači kvalitetnija radna mjesta vezana za zelenu energiju (upravljanje potrošnjom, pametne mreže, održivo tržište i korištenje obnovljivih izvora energije). Vrlo je teško ostvariti veće učešće žena u tradicionalnoj
energetici jer dobar dio ovih radnih mjesta je vezan za rudnike i termoelektrane – dakle fizički zahtjevne poslove. Priča rudarke Sakibe je autentična slika žene u energetici u našoj zemlji. Ona je oličenje hrabrosti, poštovanja, borbenosti, istrajnosti, napornog i poštenog rada u teškim uslovima brezanskog rudnika mrkog uglja. Njeno specifično radno okruženje i uslovi rada u tradicionalnoj energetici bit će predstavljeni na samom početku publikacije.

U svijetu, žene su prepoznate kao pokretači i nosioci tranzicije ka održivim rješenjima u energetici, te u borbi protiv klimatskih promjena i zaštiti okoliša. Svijetli primjeri žena sa inicijativom postoje i u Bosni i Hercegovini. Da bi potencijal, znanje i vještine koje posjeduju žene doprinio društvenom napretku i općoj dobrobiti, važno je uključiti rodnu jednakost u procese donošenja odluka, značajne projekte i razvojne planove u oblasti obnovljivih izvora energije, energijske efikasnosti, cirkularne ekonomije, klimatskih promjena i zaštite okoliša. Pozitivni primjeri žena u energetici su svuda oko nas. One su tihe i predane radu pa se o njima puno ne zna.

Istraživanje predstavljeno u ovoj publikaciji rezultat je višemjesečnog rada. Počelo je u maju 2021. godine kada je projektni tim želio da istraži prilike i uslove u kojima rade žene u energetskom sektoru. Tokom četiri mjeseca intenzivnog rada, projektni tim je došao do impresivnih priča i zanimljivih rezultata koji su predstavljeni na narednim stranicama ove publikacije. Rezultati istraživanja su zvanično objavljeni u septembru 2021. godine.

Publikaciju možete preuzeti ovdje:

---

by administrator

WIP: Women In Power – Žene u bh. energetici

Analiza rodne jednakosti u tranziciji prema obnovljivim izvorima energije je izuzetno važna. Žene su primarni potrošači energije u domaćinstvima, ali i sve bitnija karika u organizacijama čija je glavna djelatnost proizvodnja, distribucija i snabdijevanje energijom. U svijetu su prepoznate kao pokretači i nosioci tranzicije ka održivim rješenjima u energetici, te u borbi protiv klimatskih promjena i zaštiti okoliša. Nova predsjednica Evropske komisije Ursula von der Leyen i njemačka kancelarka Angela Merkel svijetao su primjer žena u politici koje zagovaraju dekarbonizaciju država i upotrebu održivih i čistih izvora energije. Svijetli primjeri žena postoje i u Bosni i Hercegovini. REIC je u periodu od maja do august 2021. godine proveo istraživanje o položaju žena u bh. energetici i došao do krajnje zanimljivih informacija. Najvažniji rezultati će biti predstavljeni tokom seminara "Ženska strana energetskog sektora u Bosni i Hercegovini" koji će se održati 22. septembra 2021. godine u hotelu "Han" na olimpijskoj planini Bjelašnica.

WIP je projekat kojim se želi uticati na promjenu svijesti i povećanje znanja o važnosti ravnopravnosti žena u projektima održive energije u Bosni i Hercegovini, te podstaći veće učešće žena u energetici s ciljem ubrzanja procesa dekarbonizacije. Na tom putu veoma je važno napraviti prvi korak te prepoznati i raditi na jačanju sposobnosti i umrežavanju žena u budućnosti. Projekat je jednako usmjeren na žene i muškarce.

Projekat se realizuje uz finansijsku podršku Heinrich-Böll-Stiftung Sarajevo.

✅ Projekat je jednako usmjeren na žene i muškarce.

---

by administrator

Erasmus+ Call for training: Developing green technologies in organic farming

We are calling all young people who are interested in farming and organic ways of farming to participate in our first EYAE Training. EYAE project aims to empower youth towards innovative green agro-technologies and start up business creation as the main driver to achieve food security and employability in an environmental friendly way through NFE methods.

Our target group is the rural youths because we firmly believe that they are the future of the agricultural sector in participating countries.

Objectives of the project are to educate the youths and train them on sustainable agriculture and entrepreneurship, to promote and support Sustainable Agricultural Enterprises, to develop participant’s competences in planning non formal education and intercultural activities and promoting social inclusion of young people.

The hosting organisation will be the Olive Growers Association Bar. The organisation was established as NGO in 2002, due to the need to perform organized activities in olive and olive oil sector in Southern region of Montenegro Coast. The Association counts more than 800 members, with own groves covering around 70% of olive production and orchards in the Municipality. Moto of the Association ‘The olive is the name of Bar’ reflects the tradition of olive growing in this area, where the ‘Old olive tree’, older than 2000 years is located.

The Training will involve a total of 24 participants from partner organizations. During the first training participants with be introduced to the organic agriculture concept, irrigation, crops cultivation and what is EU Strategy/directive on combating climate change through NFE methods. The youth will have the chance to study innovative green technologies solutions and learn about organic farms to study how they are dealing mainly with the ensuring of food security.

Moreover, during the Training the participant will have also other benefits regarding personal development: self-confidence, self awareness, skills, creativity, team work, communication (improving foreign language skills, body language etc.). Also, they will develop soft skills (presentation, creations), oratory skills (giving information, answering questions, articulating and persuading), improvisation skills (theatre, etc.), body language (aligning your body language with your message etc)

Place and date: Bar, 04-10 October 2021

Number of participants: 24

Countries: Montenegro, Albania, Serbia, North Macedonia, Bosnia and Herzegovina, Austria

Language: The official language of the project is English.

Participants profile:

• Age between 18-35
• Interest in the project topic
• Supplementary knowledge about agriculture, environmental management, sustainability or other related fields
• English level above average
• Mandatory participation in the second Training Course

To participate in the “Developing green technologies in organic farming” Training you should send your CV and a detailed cover letter at your local partner expressing the interest to participate in such as program and what will be your contribution.

Participants from Bosnia and Herzegovina should therefore contact:

Regional Education and Information Centre for sustainable development in South East Europe – REIC
info@reic.org.ba

Agenda of the training:

Read more

---

by administrator

16th International Summer School “NATIONAL ENERGY AND CLIMATE PLANS 2021-2030”: Successfully finished!

The 16^th International Summer School “NATIONAL ENERGY AND CLIMATE PLANS 2021-2030” gathered 21 selected young professionals and 15 lecturers from eleven countries of Europe in small city Vitez (Bosnia and Herzegovina). This year the Summer School brought hybrid format and was held onsite (in the sustainable complex of Čardaci in Vitez) and online (on digital platforms). After 18 months of pandemic this was one of the first opportunities for organizers, lecturers and participants to meet in person, exchange thoughts and plan future projects. The Summer School was entirely dedicated to key dimensions of the National Energy and Climate Plans (NECPs) of Energy Union. During nine days, young professionals improved their knowledge of energy and climate planning through various in-class and online lectures, group work, site visits, outdoor and social activities.

 „This Summer School was an excellent learning opportunity. During the programme we had part of highly professional lectures, group sessions, joint projects and study visits to renewable energy facilities technologies in village Cardaci, DRIN Fojnica and Prokoško Lake, friendly atmosphere and very nice people. Apart from the professional experience in the field of energy and climate changes, the programme gave me the motivation to think more about what sustainability is and how I can be a part of it“, said participant Ana Puscasu from Moldova.

During the official closing of the Summer School, the participant Marko Ilić from Montenegro shared his experience: “My expectations were fully met, moreover, exceeded. Renowned teachers passed on knowledge to us with a proactive approach, and they didn't create a sense of boredom in any moment. The organizers are a special part, along with the participants and the best on this whole adventure”.

The Summer School was organized in period of August 19-28, 2021, by Regional Education and Information Centre for sustainable development in South East Europe – REIC in collaboration with the Central European Initiative (CEI), German Development Cooperation – GIZ Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit and UNESCO Regional Bureau for Science and Culture in Europe (Antenna in Sarajevo). The Summer School is a project that has been implementing since 2005. So far, the Summer School has been attended by about 400 young people who are educated and professionally active in the field of sustainable development, environmental protection and climate change.

---

by administrator

Cirkularno upravljanje otpadnim jestivim uljima (OJU) u Bosni i Hercegovini

Nosilac projekta: Regionalni centar za obrazovanje i informisanje iz održivog razvoja za Jugoistočnu
Evropu – REIC

Partner(i): Nema

Područje djelovanja: Cirkularna ekonomija, Održivi razvoj, Upravljanje otpadom, Održivo upravljanje
resursima, Obnovljivi izvori energije.

Cilj projekta (glavni cilj iz projektnog prijedloga): Unaprijediti upravljanje otpadnim jestivim uljima
(OJU) na osnovu trenutnog stanja u kuhinjama većih kompanija u Bosni i Hercegovini.

Vremenski period: Maj – Oktobar 2021.

Opis projekta:
Projekat ukazuje na ključni problem u Bosni i Hercegovini, a to je upravljanje otpadom, te projekat
zagovara uspostavljanje održivog programa prikupljanja i tretiranja većih količina otpadnih jestivih ulja
(u daljem tekstu OJU) poslije termičke upotrebe. OJU i masti, koji nastaju u procesu pripreme hrane,
koristan su otpad koji čini značajnu sekundarnu sirovinu u proizvodnji niza novih proizvoda poput boja,
sapuna, kozmetike i, sve više, u proizvodnji biodizel goriva.

Projekat u osnovi ima za cilj predstaviti postojeće stanje i postaviti smjernice za budućnost. Rezultati
projekta će pokazati ozbiljnost trenutne situacije i na koji način se može neutralizirati negativni uticaj na
okoliš, uzrokovan neadekvatnim odlaganjem i tretiranjem OJU. Napravit će se kvalitetna baza podataka
o prednostima primjene cirkularne ekonomije u upravljanju otpadom. Vrlo je važno pokrenuti
kontinuiranu kampanju o ovoj temi, te potencijalima proizvodnje biodizela po principima cirkularne
ekonomiju.

Pravilnim odlaganjem i tretiranjem OJU postavlja se temelj za smanjenje uticaja zagađivanja okoliša
(posebno tla, vode i biodiverziteta) u Bosni i Hercegovini. Projekat promoviše primjere dobre prakse i
odgovornost svih većih kompanija prema zajednici i ljudima koji u njoj žive što povećava njihovu
vrijednost i pomaže u kreiranju imidža da su društveno i okolišno orijentirane kompanije.

---

„Misli o prirodi!“ trogodišnji je projekat kojeg implementira Centar za promociju civilnog društva, a finansijski podržava Švedska u iznosu od 3 miliona konvertibilnih maraka.

Osnovni cilj projekta jeste povećati uticaj civilnog društva u zaštiti okoliša kroz umrežavanje organizacija civilnog društva, institucija, stručnih lica, medija i mladih za zajedničko, sinhronizirano i snažno djelovanje na lokalnom nivou. Dodatni značaj projekta predstavlja doprinos provođenju zahtjeva Evropske unije i međunarodnih sporazuma iz oblasti okoliša, klime i energije koje je BiH ratificirala.

---

by administrator

EduFootprint PLUS - Prenošenje EduFootprint Modela u javne objekte na području MED zemalja

EduFootprint PLUS - Prenošenje EduFootprint Modela u javne objektena području  MED zemalja

EduFootprint Plus će unaprijediti kapacitet javne vlasti, na lokalnom i državnom nivou, kako bi se izračunao ekološki otisak izazvan aktivnostima unutar  javnih ustanova.

Prenošenje znanja između prenositelj i primatelja:

Prenositelj znanja će kroz sistem e-podrške obučiti primatelje znanja da koriste  EduFootprint kalkulator i aplikaciju,

Primatelj znanja će identificirati najznačajnije izvore uticaja javnih objekata i planirati učinkovitu raspodjelu resursa i vremena, u cilju smanjenja štetnih uticaja na okoliš i ljude.

Partneri u projektu:

• Vodeći partner:

Institute for Innovation and Development of University of Ljubljana IRI UL – Institute for Innovation and Development of University of Ljubljana - University of Ljubljana (uni-lj.si)

• Ostali partneri:

Ambiente Italia www.ambienteitalia.it

Local Energy Agency of Gorenjska www.leag.si

CONSORTIUM OLTREPÓ MANTOVANO

Regional Energy Agency North Regional Energy Agency North - Fedarene

Regional Education and Information Centre for sustainable development in South East Europe www.reic.org.ba

Vrijednost projekta : €498.206,50

Trajanje projekta : 16 mjeseci

www.edufootprint.interreg-med.eu

E-mail: info@building-footprint.eu

Projekat je sufinansiran od strane European Regional Development Fund.

Read more

---

by administrator

ALL YOUNG PEOPLE WANT THE SAME: A SUSTAINABLE SOCIETY AND CLEAN ENERGY

The 16th International Summer School “NATIONAL ENERGY AND CLIMATE PLANS 2021-2030” will be held in one sustainable complex in the central part of Bosnia and Herzegovina named Čardaci. The class module of the School is entirely dedicated to key dimensions of the National Energy and Climate Plans (NECPs) Energy Union. The main objective of the Summer School is to train young professionals in interdisciplinary approaches to energy and climate change in their scientific work and research. This 16^th edition of the Summer School is gathering 22 young professionals from CEI countries (Albania, Bosnia and Herzegovina, Croatia, Italy, Moldova, Montenegro, North Macedonia, Serbia and Slovenia), Kosovo and Spain. Young professionals will improve their knowledge of energy and climate planning through various in-class and online lectures, group assignment, teamwork, site visits, outdoor and social activities.

The Summer School is organized by Regional Education and Information Centre for sustainable development in South East Europe – REIC in collaboration with the Central European Initiative (CEI), German Development Cooperation – GIZ Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit and UNESCO Regional Bureau for Science and Culture in Europe (Antenna in Sarajevo). The Summer School is a project that has been implementing since 2005. So far, the School has been attended by about 400 young people who are educated and professionally active in the field of sustainable development, environmental protection and climate change.

---

by administrator

Zašto energetska tranzicija ne ide u Bosni i Hercegovini?

Potpisivanjem deklaracije o Zelenom programu za Zapadni Balkan, 10. novembra 2020. u Sofiji, zemlje regiona obavezale su se da će sprovoditi mjere u oblasti ublažavanja klimatskih promjena, energetske tranzicije, održive mobilnosti i cirkularne ekonomije kao i zaštiti biodiverziteta, održive poljoprivrede i proizvodnje hrane. Zemlje regiona obavezale su se na niz konkretnih akcija, uključujući uvođenje takse na emisije ugljen dioksida i tržišnih modela za podsticanje obnovljivih izvora energije, kao i postupno ukidanje subvencija za ugalj.

Zeleni program je predviđen Evropskim zelenim planom, koji je skup mjera da EU bude klimatski neutralna do 2050. Nedavno su predstavljene i Smjernice za provođenje Zelenog programa, koje donose prijedlog aktivnosti i mjera koje bi EU i zemlje Zapadnog Balkana trebalo da zajednički usvoje. Osnovne mjere su:

• Usklađivanje sa klimatskim zakonom EU nakon njegovog usvajanja čiji je cilj da EU bude klimatski neutralna do 2050. godine,
• Definisanje energetskih i klimatskih ciljeva do 2030. u skladu sa pravnim okvirom Energetske zajednice i pravnom tekovinom EU, kao i razvoj i primjena Nacionalnih energetskih i klimatskih planova sa jasnim mjerama za smanjenje emisija stakleničkih gasova;
• Nastavak usklađivanja sa Sistemom za trgovanje emisijama EU (EU ETS), kao i uvođenje drugih modela za oporezivanje emisija, kako bi se promovisala dekarbonizacija u regionu;
• Analiza i revidiranje svih propisa koji podržavaju progresivnu dekarbonizaciju energetskog sektora i njihova potpuna primjena, prije svega kroz Energetsku zajednicu;
• Saradnja u pripremi procjene socio-ekonomskog uticaja dekarbonizacije na svaku zemlju i na nivou regiona u cilju pravedne tranzicije;
• Davanje prioriteta energetskoj efikasnosti i njeno poboljšanje u svim sektorima;
• Povećanje udjela obnovljivih izvora energije i obezbjeđivanje neophodnih uslova za investiranje, u skladu sa pravnim tekovinama EU i Energetske zajednice;
• Smanjiti i postepeno ukinuti subvencije za ugalj, strogo poštujuću pravila državne pomoći;
• Aktivno učestvovati u inicijativi Regioni uglja u tranziciji za Zapadni Balkan.

Kako bi postigla ciljeve koji su sadržani u Zelenom programu za Zapadni Balkan, Bosna i Hercegovina mora da promijeni pristup strateškom planiranju pogotovo u oblastima koje se odnose na dekarbonizaciju tj. postepeno smanjenje korištenja fosilnih goriva sa ciljem postizanja klimatske neutralnosti do 2050. godine. Svima koji su vodili izradu (ili bili uključeni) nekog strateškog dokumenta jasno je koliko je to veliki izazov za Bosnu i Hercegovinu. Sadašnji ciljevi smanjenja emisija stakleničkih gasova, pogotovo do 2030. godine su znatno ispod onih koji se očekuju u skladu sa opredjeljenjem koje je iskazano potpisivanjem Zelenog programa.

Istraživački rad Zašto energetska tranzicija ne ide u Bosni i Hercegovini je urađen uz pomoć Fondacije Heinrich Böll. Autori rada su Prof. dr. Azrudin Husika, Mr. Sc. Benjamin Čekić i Vedad Suljić.

---

by administrator

POSITION PAPER “ENERGY AND CLIMATE PLANNING ALBANIA 2030”

Albania is a country in Southeastern Europe, bordered by Montenegro to the northwest, Kosovo to the northeast, North Macedonia to the east, and Greece to the south and southeast. The western side of the country is a coastline to the Adriatic Sea, and the southern side has a coastline onto the Ionian Sea. In terms of electricity generation, around 99% of the electricity is generated from hydropower with still less than 1% of primary energy supply from solar power plants. With the ongoing climate change, energy security could become a critical concern in Albania.

Albania like the rest of the Western Balkan has continued to encourage foreign capital to enter the energy sector. In 2018, the net inflows of foreign direct investment amounted to 8% of the national GDP (International Monetary Fund, 2018).

A considerable interest that has made that electricity produced by private sector reached 43% of net domestic production in 2019. Notwithstanding which the country remains a net importer on average for around one-third of its needs. Notably, in 2019, drought-triggered electricity imports cost by € 209 million and put the power utility KESH and distribution operator into severe financial difficulty. The development the energy sector has been a vital priority of any government, and a fundamental part of the economic development plans from the decades, which has been materialized, in government facilities and subsidies to support investments, accompanied with the creation of high quality technical and experienced workforce. The all have been materialized, in one of the long proven track records of successful foreign investment from countries in Europe's with the oldest tradition in the energy industry.

The country is predominantly mountainous, with eight major rivers crossing a basin with over 57% of its current administrative extension, with an average height by 700 m above sea level and a perennial flow by 1.245 m3/s, for a combined water supply by 40 billion cubic meters yearly. Then, by first, the traditional sources developed in Albanian have been based on its hydroelectric potential.

Download: Position paper

______________________________________

Shqipëria është një vend në Evropën Juglindore, i cili kufizohet në veriperëndim me Malin e Zi, në verilindje me Kosovën, në lindje me Maqedoninë Veriore dhe në jug dhe juglindje me Greqinë. Rreth 60% e kërkesës për energji në Shqipëri plotësohet përmes lëndëve djegëse fosile. Për sa i përket gjenerimit të energjisë elektrike, rreth 99% e energjisë elektrike gjenerohet nga hidrocentralet. Me ndryshimin e vazhdueshëm të klimës, sigurimi i energjisë mund të bëhet shqetësim kritik për Shqipërinë.
Ashtu si pjesa tjetër e Ballkanit Perëndimor, Shqipëria ka vazhduar të inkurajojë kapitalin e huaj të hyjë në sektorin e energjisë. Në vitin 2018, hyrjet neto të investimeve të huaja direkte arritën në 8% të PBB-s kombëtare (FMN, 2018).

Një interes i konsiderueshëm që ka bërë që energjia elektrike e prodhuar nga sektori privat arriti në 43% të prodhimit të brendshëm neto në vitin 2019. Pavarësisht, vendi mbetet një importues neto mesatarisht për rreth një të tretën e nevojave të tij. Veçanërisht, në vitin 2019, importet e energjisë elektrike të shkaktuara nga thatësira kushtuan 209 milion euro dhe e vendosën në vështirësi të mëdha financiare kompanitë prodhuese KESH dhe operatorin e shpërndarjes (OSHEE). Nëpër dekada, zhvillimi sektori i energjisë ka qenë përparësi madhore e çdo qeverie dhe pjesë themelore e planeve të zhvillimit ekonomik, e cila është materializuar përmes lehtësirave dhe subvencioneve të qeverisë për të mbështetur investimet, e cila ka sjelle ne krijimin e kapaciteteve teknike dhe fuqisë punëtore te kualifikuar. Të gjitha janë materializuar, në një nga rekordet e dëshmuara prej kohësh të investimeve të huaja të suksesshme nga vendet e Evropës me traditën më të vjetër në industrinë e energjisë.

Relievi gjeografik i vendit është i mbizotëruar nga malet, me tetë lumenj kryesorë që kalojnë neper një pellg ujëmbledhës me shtrirje përmbi 57% të shtrirjes së tij të tanishme administrative, me një lartësi mesatare me 700 m mbi nivelin e detit dhe një rrjedhë shumëvjeçare me 1.245 m3/s, për një furnizim të kombinuar me 40 miliardë metra kub në vit. Për këtë dhe burimet tradicionale të energjisë se zhvilluara në Shqipëri bazohen në potencialin e saj hidroelektrik.

Download: Letër pozicionimi

---

by administrator